Kıyaslama ve Karşılaştırma

Her ne kadar birbirine benziyor olsalar da hırs ile azim farklı şeylerdir.

Azim; çalışmak, çabalamak ve nasip deyip hakkına razı olmaktır. Azimde sabır, itina, çalışmak, gayret ve sonuca kanaat etmek esastır.

Hırs ise, hakkımız olup olmadığına bakmadan, kimden alıp almadığımızı düşünmeden, sonuçlarıyla hiç ilgilenmeden, daima daha fazlasını istemek ve sonuca kanaat etmemektir.

 Bu yüzden azim yapıcı, hırs yıkıcıdır. 

 Risale-i Nur'da hırs şu şekilde tarif ediliyor: 

"Hem mala ve câha karşı şiddetli bir hırs gösterir. Bakar ki, muvakkaten onun nezaretine verilmiş o fâni mal ve âfetli şöhret ve tehlikeli ve riyaya medar olan câh, o şiddetli hırsa değmiyor. Ondan, hakiki câh olan merâtib-i maneviyeye ve derecât-ı kurbiyeye ve zâd-ı ahirete ve hakiki mal olan amâl-i salihaya teveccüh eder. Fena haslet olan hırs-ı mecazî ise, âli bir haslet olan hırs-ı hakikiye inkılap eder." 

 Mektubat, Dokuzuncu Mektup.) 

Azap: Kelime olarak; dünyada işlenen suç ve kabahate karşılık olarak, âhirette çekilecek ceza ve eziyet manasına geliyor. Diğer anlamları itibari ile; büyük sıkıntı ve şiddetli elem ve acı demektir.

Elem: Kelime olarak ağrı, acı, keder, sancı, dert, gam ve kaygı gibi manalara geliyor.

Elem, daha çok dünyevi ve maddi acılar anlamındadır. 

Azap ise; uhrevi ve ruhani acıları akla ihsas ettiriyor. Yani genelde benzer manada olan kelimeler olmakla beraber, azap uhrevi, elem ise dünyevi acılara ıstılah olmuş, aralarında böyle bir nüans vardır.

Zaaf", daha ziyade insanın güçsüz ve çaresiz olma hâli iken, "acizlik" bu hâlin idrak edilmesi ve aciz olmayan bir Zat-ı Akdese el açma hâlidir denilebilir. 

Normalde iki kelime müteradif, yani eş anlamlıdır.

İnsan özünde zayıf ve çaresizdir, ama bazen gaflet ve ideolojiler yüzünden insan bu zayıflığını ve çaresizliğini idrak edemez; yani aczini bilemez hâle gelir ki bu insan açısından tam bir faciadır. 

Çünkü insanların küfür ve gaflete düşmesinin ana sebebi, insanın zaafını idrak edememesidir.